پرسش هاي متداول

آبخیز (watershed) چیست؟

حوزه آبخیز تمامی سطحی را در بر می‌گیرد که آب‌های سطحی در آن منطقه به سمت نقطه یا محل مشخصی جریان می‌یابد.

آبخیزداری (watershed management) چیست؟

طراحی و مدیریت حوزه به منظور حفاظت و استفاده صحیح و پایدار از منابع طبیعی با توجه ویژه به منابع آب و خاک. در تعریفی دیگر: علم مطالعه و مدیریت آبخیزها که عبارت از مجموعه مطالعاتی است که برای اداره یک حوزه آبخیز انجام می‌شود.

دبی (discharge) چیست؟
حجم آبی که در واحد زمان از مقطع مشخصی از لوله یا رودخانه عبور می‌کند.

بند اصلاحی (check dam) چیست؟

سازه‌های احداثی در طول آبراهه‌ها و خندق‌ها. تعریفی دیگر: بند اصلاحی و سد کوچک که به منظور اصلاح آبراهه و مسیل ساخته می‌شود.

رانش (land slide) چیست؟

■در این پدیده بخشی ازدامنه جدا شده و بدون آنکه طبقات آن تغییر جهت دهند به پایین دامنه حرکت می‌کند. در این پدیده ممکن است قطعه زمینی که به پایین دامنه سقوط می‌کند به کلی متلاشی گردد
.

سیل (flood) چیست؟

جریان یافتن یا بالا آمدن نسبتاً زیاد آب در یک رودخانه، به اندازه‌ای که از مواقع معمولی به طور وضوح بیشتر باشد. تعریفی دیگر: جریان یافتن آب با دبی بیش از ظرفیت رودخانه

کشت روی خطوط تراز (Contour farming) چیست؟

■در این کشت شخم و کشت در روی خطوط تراز انجام می‌شود. این عمل علاوه بر حفاظت خاک آب را نیز حفظ می‌کند و رطوبت بیشتری را برای محصول فراهم می‌سازد
.

کشت نواری(Strip cropping) چیست؟

■كشت نواری سيستمی است كه در آن، محصول مورد نظر و گياهان مقاوم به فرسايش مانند گراس و لگومينوزه در نوارهای متناوب در سراسر شيب كشت می‌شوند. در كشت نواری سرعت جريان آب كه در نوارهای محصول زياد است در اثر برخورد با نوارهای علوفه كم شده و منجر به رسوب مواد در اثر كاهش آبدوی می‌گردد.

هشدار سیل (flood warning) چیست؟

هشدار دادن به ساکنان مناطق سیل‌گیر مبنی بر احتمال وقوع سیل در مکانی معین. این گونه اخطارها به منظور انجام اقدام‌های حفاظتی و پیشگیری از افزایش زیان‌های مالی و جانی سیل، از ایستگاه‌های پایاب داده می‌شود. پس از جمع‌آوری اطلاعات محیطی، تجزیه و تحلیل آنها و تهیه گزارش، خطر وقوع سیل به آگاهی مردم می‌رسد.

GIS چیست؟
GIS مخفف كلمه Geografhic Information Systems و به معنی سامانه‌های اطلاعات جغرافيايی می‌باشد. GIS يك سيستم اطلاعاتی متشكل از سخت‌افزار، نرم‌افزار و كاربرانی است كه در رابطه با داده‌های مكانی به منظور بررسی تغييرات و تجزيه و تحليل و ارتباط آنها با داده‌های توصيفی بعنوان ابزاری قوی در تصميم‌گيری و مديريت منابع محيطی به كار گرفته می‌شود.

جنگل(forest) چیست؟

جنگل منطقه وسیعی پوشیده از درختان، درختچه‌ها و گونه‌های علفی است که همراه با جانوران وحشی نوعی اشتراک حیاتی گیاهی و جانوری را تشکیل داده و تحت تأثیر عوامل اقلیمی و خاکی قادر است تعادل طبیعی خود را حفظ کند. برخی از فوايد درختان عبارتند از: توليد اكسيژن، جذب گرد و غبار، گاز كربنيك و ديگر گازهای شيميايی موجود در هوا، جلوگيری از نفوذ سر و صدا و تشديد آلودگی‌های صوتی در شهرها

مرتع (range) چیست؟
زمینی با پوشش طبیعی که مستعد زراعت یا تولید چوب نیست در عوض می‌توان از آن برای چرای دام، آبخیزداری، پرورش حیات وحش یا تفرجگاه استفاده کرد.

چراگاه (pasture) چیست؟
شامل اراضی است که معمولاً پوشش آن اصلاح شده و غالباً آبیاری می‌شود. به اراضی و قطعات مراتع در مناطق مرطوب نیز می‌توان چراگاه اطلاق نمود.

مرتعداری (range management) چیست ؟
عبارت است از اداره اکوسیستم مرتع به منظور استفاده بهینه از منابع و تولیدات و سرویس‌های آن با تأکید بر حفاظت آب و خاک و سرانجام محیط‌زیست.

اشکوب (layer or stratum) چیست؟

در یک جامعه گیاهی هر گاه پوشش گیاهی در سطوح مختلف ارتفاعی به نحوی قرار گیرد که ارتفاع گیاهان هر لایه از طبقات زیرین و بالایی متمایز باشد، هر یک از این طبقات ارتفاعی هم‌سطح را اشکوب می‌نامند. بعنوان مثال در جنگل‌ها معمولاً سه اشکوب مشخص شامل درخت، درختچه و پوشش علفی وجود دارد.

اکولوژی (ecology) چیست؟
عبارت است از مطالعه ارتباط موجودات زنده نسبت به یکدیگر و محیطشان

پروانه چرا (grazing license) چیست؟
سندی است که برای شمار و نوع مشخص دام در قطعات مشخص و برای مدت زمان معین صادر می‌شود.

وضعیت مرتع (range condition) چیست؟
وضعیت فعلی نباتات علوفه‌ای و خاک مرتع در مقایسه با وضعیت مناسب و مطلوب آن مرتع در شرایط آب و هوایی موجود

شایستگی مرتع (range suitability) چیست ؟

حالتی که بتوان از مرتع به عنوان چرای دام استفاده نمود و این امر استفاده مرتع را در سال‌های آتی محدود نکرده، بتوان برای سالیان طولانی از مرتع استفاده کرد بدون اینکه به منابع پوشش گیاهی و خاک آن و یا مناطق مجاور صدمه‌ای وارد شود.

ظرفیت چرا (grazing capacity) چیست؟
حداکثر تعداد دام که در مرتع مشخص و در زمان معین می‌تواند چرا کند، بدون اینکه بر کمیت و کیفیت پوشش گیاهی و سایر موارد وابسته از قبیل خاک و آب و موارد دیگر خسارت وارد شود.

چگونه از جنگل محافظت کنیم؟

با رعايت اصول حفاظت از عرصه‌های منابع طبيعی، به این روش‌ها: خودداري از روشن نمودن آتش در جنگل‌ها و مراتع، بر حذر كردن كودكان از بازی با كبريت و فندك و روشن نمودن آتش در عرصه‌های منابع طبيعی، خودداری از انداختن ته سيگار روشن و بطری‌های شيشه‌ای در جنگل‌ها و مراتع، عدم توسعه باغات، مزارع، تأسيسات و . . . با هدف سودجوئی و تعرض به منابع طبيعی، دم قطع غيرمجاز درختان جنگلی و بوته‌های مرتعی جهت مصارف سوختی، ساختمانی، زراعی و . . .، عدم چرای بی‌رويه و خارج از ظرفيت مراتع و جلوگيری از ورود دام به جنگل، عدم حك يادگاری و كت زدن (زخمی كردن) بر روی تنه‌های درختان، عدم شخم و شيار در جهت شيب قالب و جلوگيری از فرسايش، آموزش اهميت منابع طبيعی و حفاظت از اين منابع به كودكان و نوجوانان ضمن اينكه حفاظت از سطح گسترده منابع طبيعی كشور، بدون حضور و هماهنگی مجدانه نيروهای مردمی امری محال و غير ممكن می‌باشد. لذا اين نيروها می‌توانند به صورت‌های انفرادی، گروهی و يا در قالب تشكل‌های غير دولتی مانند NGOها و به روش‌های زير با سازمان ارتباط مستقيم داشته باشند.، مشاركت در طرح همياران طبيعت: در اين طرح افراد به صورت انفرادی يا گروهی و با انگيزه‌های غير انتفاعی و معنوی، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداری كشور و دفاتر تابعه را در پيشبرد اهداف عاليه كه همانا حفظ، احياء، توسعه و بهره‌برداری مستمر و اصولی از منابع طبيعی می‌باشد ياری می‌نمايند. داوطلبين گرامی می‌توانند به ادارات كل منابع طبيعی استان‌ها و يا واحدهای تابعه مراجعه نمايند.، همچنين تلفن امداد جنگل و مرتع (09696 یا 1504) كه در استان‌های كشور به صورت رايگان و شبانه‌روزی اخبار و حوادث از جمله حريق، تخريب، تصرف، قطع غير مجاز درخت و درختچه و بوته و نهال، قاچاق محصولات جنگلی و مرتعی، شيوع آفات و اراضی گياهی، چرای غير مجاز و بیش از ظرفيت در عرصه‌ها و . . . را از هم‌وطنان دريافت و در اسرع وقت نسبت به پيگيری موضوع اقدام می‌نمايد.

بیابان (desert) چیست؟

پهنه‌ای است با چند ویژگی: الف- بارش کم، دامنه نوسان دمای شدید، دمای بالا و تبخیر زیاد. تبخیر تقریباً بیش از دو برابر بارش است و باد عامل اصلی تخریب و فرسایش محسوب می‌شود. ب – پوشش گیاهی بسیار فقیر و پراکنده. بیابان‌ها اغلب بین 15 تا 30 درجه شمالی و جنوبی قرار گرفته‌اند و به دلیل نزول جریان‌های هوای خشک از بالای تروپوسفر به پایین، بخار آب در اين مناطق كم شده و هوا بيش از حد خشك می‌گردد. ج – خاک‌های این مناطق دارای مواد آلی کم و اغلب جوان و کم تحول‌یافته هستند.

بیابان‌زایی (desertification) چیست؟
ویرانی زمین در مناطق خشک، نیمه خشک تا نیمه مرطوب بر اثر عوامل گوناگون شامل تغییرات آب و هوایی و فعالیت‌های انسان. (مصوبه گردهمایی محیط و توسعه سازمان ملل متحد در ژوئن 1992 در ریودوژانیرو-برزیل)

نقش انسان در بیابان‌زایی چیست؟

انسان از طريق اعمال چرای مفرط، بوته‌زنی و بوته‌كنی، آبياری غلط، عدم استفاده بهينه از قابليت اراضی، تبديل بی‌رويه اراضی مرتعی به ديمزار، ‌عدم رعايت موازين علمی در شخم اراضی و غيره مجموعاً شرايط را پديد می‌آورد كه درنهايت منجر به كاهش توليد بيولوژيك و گسترش اراضی بيابانی و كويری می‌شود.

مقابله با بیابان‌زدایی (Combat desertification) چیست؟

به مجموعه فعاليت‌هايی كه سبب توقف يا كاهش روند بيابان‌زايی شده و يا در جهت احياء اراضی بيابانی باشد بيابان‌زدايی گويند. احيای پوشش گياهی و بازآفرينی شرايط اكولوژيكی در مناطق بيابانی تنها راه مبارزه مؤثر با بيابان‌زايی است.

تپه ماسه‌ای (sand dune) چیست؟
شکل‌هایی از ناهمواری‌های ماسه‌ای که بر اثر باد ایجاد می‌شود.

فرسایش بادی (wind erosion) چیست؟
برداشت مواد ریزدانه و حمل آن بر اثر باد، که موجب تشکیل تپه‌های ماسه‌ای به شکل‌های مختلف می‌شود را فرسایش بادی گویند.

مالچ نفتی چیست؟

مالچ يعنی پوشش و پوشش دادن. مالچ نفتی ماده‌ايست كه از پسمانده‌های نفت خام در برج تقطير پالايشگاه‌ها بدست می‌آيد. اين ماده به صورت لايه نازك و قابل انعطافی بر روی تپه‌های ماسه‌ای پاشيده شده و موجب تثبيت موقت اين تپه‌ها می‌شود.